Giới thiệu
Fintech, viết tắt của công nghệ tài chính, đang chứng kiến sự tăng trưởng nhanh chóng tại Việt Nam, thu hút sự quan tâm của cả nhà đầu tư trong và ngoài nước. Kể từ khi xuất hiện vào đầu năm 2018, ngành công nghiệp Fintech đã tác động đáng kể đến thị trường Việt Nam, mặc dù vẫn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu so với các nước ASEAN khác.
Là một bên tham gia một số FTA, bao gồm WTO, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Việt Nam – Nhật Bản (VJEPA), Việt Nam tham gia tích cực vào thương mại quốc tế. Tuy nhiên, các thỏa thuận này không tự động cấp cho các nhà đầu tư nước ngoài quyền tiếp cận thị trường Việt Nam. Đáng chú ý, EVFTA và CPTPP công nhận các dịch vụ Fintech là “dịch vụ tài chính mới”, nhưng Việt Nam vẫn có quyền điều chỉnh các dịch vụ này thông qua các chương trình thí điểm. Các chương trình này cho phép Việt Nam kiểm soát chặt chẽ số lượng nhà cung cấp dịch vụ tài chính và hạn chế phạm vi của các chương trình thí điểm, đóng vai trò là môi trường được kiểm soát để thử nghiệm các sản phẩm Fintech mới.
Cho đến nay, Việt Nam vẫn chưa xây dựng được luật pháp rõ ràng và mạnh mẽ để điều chỉnh các hoạt động Fintech. Phân khúc thanh toán của fintech (bao gồm ví điện tử) chiếm ưu thế trên thị trường Fintech Việt Nam phần lớn là do các quy định rõ ràng. Các phân khúc khác (như cho vay ngang hàng) đã chờ đợi lâu để có một sandbox pháp lý tạo điều kiện cho sự phát triển và hội nhập của họ vào hệ thống tài chính rộng lớn hơn.
Hướng dẫn này nhằm mục đích cung cấp tổng quan về bối cảnh pháp lý cho Fintech tại Việt Nam và tập trung vào một số vấn đề pháp lý ngắn gọn đối với các mô hình kinh doanh phổ biến tại thời điểm viết bài. Hướng dẫn được cấu trúc như sau:
- Tóm tắt nội dung: Tổng quan ngắn gọn về những phát hiện chính.
- Các mô hình kinh doanh và hoạt động phổ biến của Fintech: Đánh giá các mô hình kinh doanh Fintech phổ biến, bao gồm cho vay ngang hàng, mua ngay trả sau, quản lý tài sản, dịch vụ thanh toán điện tử (bao gồm ví điện tử), tiền điện tử, Insurtech và chấm điểm tín dụng kỹ thuật số. Chúng tôi cũng phân tích cách các hạn chế đầu tư và quy định của ngành công nghiệp địa phương có thể tác động đến các doanh nghiệp này.
- Ý nghĩa của các quy định bổ sung: Đánh giá ba luật dịch vụ phi tài chính có ý nghĩa quan trọng, bao gồm bảo vệ dữ liệu và an ninh mạng, chống rửa tiền và giao dịch điện tử.
- Cơ chế Sandbox: Đánh giá dự thảo nghị định của Chính phủ nhằm mục đích điều chỉnh các hình thức Fintech trước đây chưa được quản lý.
