Ngày 28 tháng 6 năm 2024, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (“NHNN”) đã ban hành Thông tư số 23/2024/TT-NHNN (“Thông tư 23”) sửa đổi Thông tư số 10/2016/TT-NHNN (“Thông tư 10”), nhằm cung cấp hướng dẫn cập nhật và chi tiết về các quy định tại Nghị định số 135/2015/NĐ-CP (“Nghị định 135”) liên quan đến đầu tư gián tiếp ra nước ngoài. Thông tư 23, có hiệu lực từ ngày 12 tháng 8 năm 2024, đưa ra những thay đổi đáng kể, đặc biệt liên quan đến hoạt động đầu tư gián tiếp ra nước ngoài của người lao động Việt Nam tham gia chương trình sở hữu cổ phiếu của người lao động nước ngoài (“ESOP”).
Mục tiêu của Thông tư 23 là tinh giản thủ tục hành chính theo chiến lược của Chính phủ, giúp các tổ chức triển khai ESOP dễ dàng và nhanh chóng hơn với chi phí thấp hơn. Điều này tạo điều kiện thu hút dòng vốn nước ngoài từ khắp nơi trên thế giới vào Việt Nam thông qua ESOP và đa dạng hóa nguồn thu ngoại tệ vào Việt Nam.
Mở rộng đối tượng thực hiện ESOP
Thông tư 23 mở rộng định nghĩa về “Tổ chức thực hiện kế hoạch phát hành cổ phiếu thưởng ra nước ngoài”. Trước đây, định nghĩa này chỉ bao gồm các tổ chức nước ngoài có hiện diện thương mại tại Việt Nam, chẳng hạn như tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, chi nhánh, văn phòng đại diện hoặc văn phòng điều hành của bên nước ngoài trong hợp đồng hợp tác kinh doanh. Điều chỉnh mới hiện cũng áp dụng cho các tổ chức kinh tế có quan hệ với tổ chức nước ngoài thông qua sở hữu cổ phần, góp vốn hoặc các hình thức khác theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Thay đổi này công nhận rằng ESOP của các tổ chức nước ngoài không chỉ được thực hiện thông qua sự hiện diện thương mại của họ tại Việt Nam mà còn thông qua các công ty con và công ty liên kết do các tổ chức nước ngoài sở hữu, ngay cả khi các tổ chức của họ không có sự hiện diện thương mại tại Việt Nam. Điều chỉnh này Indochine Counsel | Cảnh báo đặc biệt | Tháng 7 năm 2024 Trang 2 phù hợp với xu hướng hội nhập toàn cầu, cho phép nhân viên Việt Nam tham gia vào ESOP do các doanh nghiệp và tổ chức nước ngoài cung cấp.
Bãi bỏ yêu cầu phê duyệt của NHNN
Thông tư 23 bãi bỏ yêu cầu phải xin phê duyệt ESOP từ NHNN (sau đây gọi là “Phê duyệt”) trước khi triển khai ESOP. Trước đây, các tổ chức triển khai ESOP phải thực hiện các bước bao gồm (i) đăng ký và nộp các giấy tờ liên quan cho NHNN để được phê duyệt và (ii) sau khi nhận được Phê duyệt, tổ chức triển khai ESOP sẽ mở một tài khoản giao dịch tại một ngân hàng thương mại được cấp phép tại Việt Nam để thực hiện các giao dịch theo quy định. Theo quy định mới, việc xin Phê duyệt không còn cần thiết nữa. Do đó, tổ chức triển khai ESOP cần mở một tài khoản giao dịch tại một ngân hàng thương mại được cấp phép để thực hiện các giao dịch theo quy định.
Mặc dù có những nghi ngờ về khả năng giám sát và quản lý ESOP của NHNN, NHNN vẫn có thể kiểm soát được vì tất cả các giao dịch ESOP đều được thực hiện thông qua một tài khoản giao dịch mở tại một ngân hàng thương mại được cấp phép.
Các hình thức thưởng cổ phiếu đã sửa đổi
Thông tư 10 quy định hai hình thức thưởng cổ phiếu: (1) thưởng cổ phiếu trực tiếp và (2) thưởng dưới hình thức quyền mua cổ phiếu theo điều kiện ưu đãi. Tuy nhiên, quy định về hình thức “Quyền mua cổ phiếu có điều kiện ưu đãi” vẫn còn mơ hồ, tiềm ẩn nhiều rủi ro, phức tạp trong hoạt động đầu tư ra nước ngoài. Ngoài ra, một số chương trình liên quan đến cổ phiếu không niêm yết trên thị trường chứng khoán, tổ chức nước ngoài tự định giá thị trường của các cổ phiếu này ở mức cao, đồng thời tự định hoặc sửa đổi các điều kiện ưu đãi để mua cổ phiếu thưởng. Thực tế này dẫn đến việc cá nhân phải chuyển tiền ra nước ngoài để mua cổ phiếu thưởng, thực chất là tham gia đầu tư gián tiếp ra nước ngoài.
Do đó, để đảm bảo tuân thủ chặt chẽ định hướng quản lý hoạt động đầu tư gián tiếp ra nước ngoài theo Nghị định 135, Thông tư 23 điều chỉnh các hình thức thưởng cổ phiếu bao gồm: (i) Thưởng cổ phiếu trực tiếp; và (ii) Các hình thức thưởng cổ phiếu khác ra nước ngoài không tạo ra dòng tiền ra nước ngoài.
Việc điều chỉnh này nhằm ngăn chặn tình trạng cá nhân, tổ chức nước ngoài lợi dụng tiền thưởng cổ phiếu để chuyển tiền ra nước ngoài, qua đó đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong hoạt động ESOP. Trên thực tế, khi cá nhân chuyển tiền ra nước ngoài để mua cổ phiếu thưởng thì cấu thành hoạt động đầu tư gián tiếp ra nước ngoài. Do đó, để thống nhất với định hướng quản lý chặt chẽ hoạt động đầu tư gián tiếp ra nước ngoài theo Nghị định 135, mẫu “Quyền mua cổ phiếu có điều kiện ưu đãi” đã được sửa đổi nhằm ngăn chặn tình trạng chuyển bất kỳ khoản tiền nào ra nước ngoài, theo hướng chặt chẽ và hiệu quả hơn trong việc duy trì định hướng quản lý chặt chẽ hoạt động đầu tư gián tiếp ra nước ngoài.
Chế độ báo cáo hàng tháng
Thông tư 23 thay đổi chế độ báo cáo từ quý sang tháng. Theo đó, hàng tháng, chậm nhất là ngày 12 của tháng tiếp theo, các tổ chức thực hiện ESOP phải báo cáo với NHNN về việc thực hiện ESOP đã phát hành ở nước ngoài cho người lao động Việt Nam. Ngoài ra, quy định mới nêu rõ phương pháp báo cáo, yêu cầu báo cáo phải được gửi cả dưới dạng điện tử đến [email protected] và dưới dạng văn bản đến NHNN.
Trách nhiệm của các tổ chức tín dụng
Theo đó, Thông tư 23 sửa đổi quy định rằng các tổ chức tín dụng chỉ được phép cung cấp dịch vụ ngoại hối cho các tổ chức thực hiện ESOP (trừ các trường hợp ESOP ban đầu được triển khai tại Việt Nam) nếu tổ chức thực hiện ESOP cung cấp bằng chứng điện tử về việc tuân thủ các yêu cầu báo cáo cho NHNN, như đã nêu trong Mục 4 ở trên (ảnh chụp màn hình báo cáo được gửi đến hộp thư điện tử của NHNN cho kỳ báo cáo gần nhất).
Thông tư 23 đánh dấu một bản cập nhật quan trọng đối với khuôn khổ quản lý của Việt Nam đối với các hoạt động đầu tư gián tiếp ra nước ngoài thông qua ESOP. Dự kiến có hiệu lực vào ngày 12 tháng 8 năm 2024, Thông tư 23 đưa ra những sửa đổi đáng kể nhằm thực hiện chiến lược của chính phủ nhằm cắt giảm các thủ tục hành chính liên quan đến ESOP. Bằng cách mở rộng định nghĩa về các tổ chức đủ điều kiện và loại bỏ sự chấp thuận của NHNN, Thông tư 23 hợp lý hóa hoạt động và giảm chi phí cho các đơn vị thực hiện.
Giải quyết các mối quan ngại liên quan đến các hình thức ESOP, Thông tư 23 đảm bảo tính rõ ràng và tuân thủ Nghị định 135. Các sửa đổi đối với các yêu cầu báo cáo và trách nhiệm của các tổ chức tín dụng tiếp tục tăng cường tính minh bạch và giám sát. Các biện pháp này được thiết kế để thúc đẩy dòng vốn nước ngoài, đa dạng hóa doanh thu ngoại tệ và giảm thiểu rủi ro liên quan đến các hoạt động đầu tư gián tiếp ra nước ngoài. Để đảm bảo tuân thủ liền mạch và sẵn sàng hoạt động, chúng tôi khuyến nghị các tổ chức tham gia ESOP làm quen với các bản cập nhật này trước ngày có hiệu lực của Thông tư 23.
